ABD savunma sanayii Trump'a hazırlanıyor

Amerikalı savunma yöneticileri, Donald Trump'ın Beyaz Saray'a dönüşünün, statükoyu sarsmaya istekli olduğunu gösterdiği ve tedarik kararlarına bizzat müdahale ettiği ilk döneminden daha yıkıcı olabileceğine hazırlanıyor.

Trump'ın 2018'de iki yeni Air Force One uçağı için düşük fiyatlı bir sözleşmede ısrar etmesi, başkanlık uçağının uzun vadeli tedarikçisi Boeing'in ağır kayıplar yaşamasına neden olmuştu. Bu kez sektör yöneticileri ve yatırımcılar Trump yönetiminin yeni şirketlere kârlı ihaleler vererek yerleşik savunma hiyerarşisini bozacağından korkuyor.

Trump'ın Kasım ayındaki seçim zaferinden bu yana, ABD'nin başlıca savunma gruplarının çoğunun hisseleri, ikinci bir dönemin savunma harcamaları ve silah programları için ne getireceği konusundaki belirsizlik nedeniyle daha geniş S&P 500 endeksinin altında performans gösterdi.

Teknoloji milyarderi Peter Thiel tarafından kurulan Palantir ve insansız hava aracı üreticisi Anduril gibi savunma teknolojisi gruplarının 850 milyar dolarlık savunma bütçesinden büyük bir pay almak için agresif bir şekilde yarışmaya başlaması da geleneksel savunma şirketlerinin yatırımcılarını tedirgin etti.

Center for a New American Security adlı düşünce kuruluşunun savunma programı direktörü Stacie Pettyjohn, “Bence yeni gelen yönetimin savunma alanına yeni girenleri teşvik etme konusunda kesinlikle bir ilgisi var” dedi.

Trump'ın savunma bakanı olarak seçtiği Pete Hegseth Salı günkü onay oturumunda rekabet ve inovasyon yoluyla silah geliştirmenin hızlandırılması gerektiğini vurguladı.

Pentagon'u “yeni teknolojileri engellemeye” çalışarak “çok dar görüşlü” olmakla eleştirirken, “nesiller sonra ilk kez en iyi teknolojilerini Pentagon'a sunma isteği, arzusu ve kabiliyeti gösteren” Silikon Vadisi'ni övdü.

Devlet Verimlilik Departmanı'nın israfa karşı açtığı savaşın savunma bakanlığı üzerinde ne kadar büyük bir etki yaratacağı ve tedarikin nasıl değişeceği de bilinmeyenler arasında.

Araştırma grubu Capital Alpha Partners'ın genel müdürü Byron Callan, “Endüstri ve yatırımcılar için bu çok istikrarsızlaştırıcı olabilir - hiç kimse ABD savunma harcamaları açısından ne olacağı ve sektörün nasıl değişebileceği konusunda net bir kristal küreye sahip değil” dedi.

Trump'ın öngörülemezliğine rağmen, sektör uzmanları bu yıl ABD ve dolayısıyla Avrupa savunmasını şekillendirecek birkaç mücadelenin yaşanacağını öngördüklerini söylediler.

Özellikle Pentagon'un yapay zeka ya da yazılım odaklı yeni savunma teknolojisi türlerine yönelik harcamaları serbest bırakması halinde bazı büyük silah programlarında kesintiye gidilmesi mümkün.

Lockheed Martin'in F-35'i - dünyanın en büyük savunma programı - Elon Musk'ın geçen yıl sosyal medya paylaşımlarında hayalet uçağı eleştirmesinin ardından en büyük hedef olarak görülüyor. Lockheed'in satışlarının yüzde 25'inden fazlasını tek başına oluşturuyor.

Callan, “Virginia sınıfı bir denizaltıyı ya da 24-36 adet F-35'i kesmeyi önermek çok daha fazla otonom silah ve bunları çalıştıracak ağ satın almak anlamına geliyor” dedi.

Ukrayna'daki savaş insansız hava araçlarının ve diğer insansız sistemlerin gelişimini hızlandırdı ve bunların hepsi Palantir ve Anduril gibi şirketlerin işine yaradı.

Pentagon, Ukrayna'daki savaştan önce de sanayi tabanını çeşitlendirmek için çalışıyordu. İki yıl önce, ulusal güvenlik için kullanılabilecek teknolojik yeniliklere sahip şirketlere özel sermaye sağlayan bir Stratejik Sermaye Ofisi kurdu.

Trump döneminde bu tür çabaların hız kazanması bekleniyor. Pentagon'daki iki numaralı göreve aday gösterdiği milyarder yatırımcı Stephen Feinberg, “Wall Street camiasından geldiği için [risk sermayesi destekli savunma teknolojisi gruplarını] ve nasıl çalıştıklarını anlıyor. ABD'li bir düşünce kuruluşu olan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nde Savunma Sanayi Girişimleri Grubu'nun başında bulunan Cynthia Cook'a göre bu durum yeni oyunculardan yeni kabiliyetler kazanılmasını kolaylaştıracaktır.”

Trump'ın kabine üyeleri ile teknoloji milyarderleri arasında başka bağlantılar da var. Başkan Yardımcısı JD Vance'in Palantir'den Thiel ile yakın bağları var.

Büyük savunma gruplarından bazıları yeni teknoloji müteahhitleriyle işbirliği yapmayı kabul etti, ancak ikincisinin hırsları göz önüne alındığında, bu ilişkiler tam ölçekli bir rekabete dönüşebilir. Geçtiğimiz Ekim ayında Palantir, Pentagon'un satın almalarının yeniden şekillendirilmesine ilişkin “Savunma Reformu” başlıklı bir “tez” yayınlayarak sektördeki pek çok deneyimli ismin tepkisini çekmişti.

Avrupa'nın Trump'ın yeni yönetimine vereceği tepki de yakından izleniyor. Hükümetler kendi iç sanayi tabanlarını güçlendirmeye odaklandıkça ABD'nin Avrupa'ya savunma ihracatı riske girebilir.