Sızan ABD belgeleri: Rus paralı asker grubu Wagner'in Afrika'daki varlığı giderek artıyor

Rusya'nın Afrika'daki etkisinin hızla genişlemesi, ABD istihbaratı ve askeri yetkilileri tarafından büyük bir tehdit olarak görülüyor.

Belgelere göre Wagner tehdidine cevap olarak ABD geçen yıldan beri Wagner'in üs ağını ve iş cephelerini saldırılar, yaptırımlar ve siber operasyonlarla vurmanın yollarını arıyor.

Wagner Grubunun Ukrayna'daki savaşa giderek daha fazla dahil olması sebebiyle Kremlin'deki iç çekişmeler giderek artarken, ABD'li yetkililer Wagner'in genişleyen küresel ayak izini potansiyel bir zayıflık olarak görüyor.

Wagner'e karşı atılabilecek adımlar

Sızdırılan belgelerden birinde, Wagner’e karşı Batı çabalarının bir parçası olarak takip uygulanabilecek yaklaşık bir düzine seçenek listeleniyor.

Dosyalar, Ukrayna güçlerinin Wagner komutanlarını öldürmesine yardımcı olacak hedefleme bilgilerinin sağlanmasını öneriyor ve diğer Batı müttefiklerinin Afrika'daki Wagner güçlerine karşı benzer ölümcül önlemler alma istekliliğine atıfta bulunuyor.

Belgelerde, CIA ve Pentagon’un, Putin'in müttefiki Prigozhin tarafından kontrol edilen paralı asker grubunun altı yıllık bir süre boyunca stratejik dayanaklar kazandığı sekiz Afrika ülkesinde grubu durdurmak için çok büyük çabalar sarf etmediği görülüyor.

Dosyalarda bahsi geçen tek doğrudan askeri saldırı, "Libya'da bir Wagner lojistik uçağını imha eden, başarılı bir saldırı".

Belge, operasyon veya çok daha büyük bir Wagner filosunun parçası olan bu tek uçağın neden hedef alındığı hakkında daha fazla ayrıntı vermiyor.

Wagner'e yönelik en önemli Amerikan saldırısı, Şubat 2018'de Suriye'nin Deyrizor yakınlarında, ABD’nin hava saldırıları ile, ABD güçleri ile çatışma halinde olan birkaç yüz Wagner savaşçısını öldürdüğü zaman gerçekleşmişti.

Wagner'in Afrika'daki varlığı hala genişliyor

Genel olarak, belgeler, Wagner'in Afrika'da nispeten kısıtlanmamış bir güç olduğunu ve Ukrayna'daki savaşa rağmen grubun kıtadaki varlığını genişlettiği belirtiliyor.

İstihbarat belgelerinden biri "Prigozhin muhtemelen ağını birden fazla ülkede daha da sağlamlaştıracak", "her ülkenin kendi hizmetleriyle bağlarını koparma kabiliyetini baltalayacak ve komşu devletleri onun istikrarsızlaştırıcı faaliyetlerine maruz bırakacak" sonucuna varıyor.

Trablus merkezli Sadeq Enstitüsü düşünce kuruluşu müdürü Anas El Gomati, Wagner'in yükselişinin Afrika'da yeni bir büyük güç rekabeti dalgasının ve bununla birlikte otoriterliğin yeniden dirilişinin habercisi olduğunu söylüyor.

Wagner’in, Afrikalı diktatörlerin kendilerini içinde buldukları türden sorunlara bir çözüm olarak çok iyi bir iş yaptığını söylüyor.

Wagner, Kaynaklarını ve madenlerini ülkelerinden çıkarmaya çalışırken zorlanan diktatörlere, sadece bu hizmetleri sağlamakla kalmıyor aynı zamanda bu paraları işlettikleri paravan şirket ağları sayesinde doğrudan onlara veriyor.

Değerlendirmelere göre, Wagner, geçen yıl Afrika'daki operasyonlarını hızlandırdı ve daha geniş bir yetkiyle faaliyet gösteriyor gibi görünüyor.

Bu sızıntılar, ABD Ordusu Genelkurmay Başkanı General Mark A. Milley ve kıdemli danışmanları için hazırlandığını gösteren sembollerle işaretlenmiş bir slaytta yer alıyor.

Prigozhin'in Burkina Faso, Eritre, Gine, Mali ve diğer ülkelerdeki ABD ve Fransız nüfuzuna karşı koyma planlarına ve ayrıca Wagner'in sınır ötesi bir eğitim hattı kurarak Çad'da bir darbe planına doğrudan desteğine atıfta bulunan "agresif gündemini" özetleyen yazılar slayttaki bir dipnotta yer alıyor

Çad, uzun süredir Fransız ve ABD'nin Sahel'deki silahlı İslamcı gruplara karşı isyan bastırma operasyonlarının temel taşı olmuş ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 2021'de Idriss Déby'nin cenazesine katıldığında Çad'ın Batı için olan öneminin sinyalini vermişti.

Fransa ve Rusya'nın Afrika çekişmesi

Belgelerden biri, Fransa'nın "Çad'da bir darbeye kalkışırsa Wagner'i vurabileceğini" belirtiyor.

Prigozhin, belgeler hakkında yorum yapma talebine yanıt vermedi. Daha önce, Çad hakkındaki sorulara yanıt olarak, oradaki geçiş hükümetini istikrarsızlaştırmada rolü olduğuna dair herhangi bir iddianın "saçmalık" olduğunu söylemişti.

Prigozhin, Telegram'daki yorumlarında, Afrika'daki operasyonlarının "dürüst ve adil" olduğunu, yalnızca "haydutlar, teröristler ve güvenilmez komşular tarafından ezilenler de dahil olmak üzere Afrika halklarını savunmak" için yapıldıklarını iddia etti.

Ancak El Gomati, Wagner'in müdahalesinin Libya'da ülkenin bölünmesine ve felç olmasına yardımcı olduğunu belirtiyor.

"Wagner muhtemelen şu anda Libya'da faaliyet gösteren en zararlı ve istikrar karşıtı grup"

Wagner ve Sudan

Prigozhin Cuma günü, gitgide artan kendine verdiği önem duygusunun altını çizmek istercesine, rakip gruplar arasındaki çatışmaların Doğu Afrika ülkesini iç savaşın eşiğine getirdiği Sudan'da kendisini bir barış arabulucusu olarak teklif etti.

Prigozhin, basın ofisi tarafından Telegram'da yayınlanan bir açıklamada, "Mevcut çatışmanın çözümüne yardımcı olmak ve Sudan'ın gelecekteki refahı için, ülke ordusunun başı ile güçlü bir özel milis lideri arasındaki bir çatışmada arabuluculuk yapmaya hazırım" dedi.

Daha önce güvenlik güçlerine silah ve eğitim sağlayarak alevlendirdiği bir çatışmaya insani müdahale teklif etmek, sızdırılan belgelerde görülen Prigozhin oyun kitabıyla tutarlı olacaktır.

"Tüyler ürpertici bir Rus örgütü"

Soğuk Savaş'ın bitişinden ve Sovyetler Birliğinin çöküşünün ardından Rusya, Afrika'dan çekilmiş ve kıtada büyük oranda Çin ve ABD’yi yalnız bırakmıştı.

Rusya'nın son yıllarda Afrika'ya dönüşü, Afrika kaynakları için yapılan sömürge mücadelelerini hatırlatan, ABD ve Rusya arasındaki askeri ve siyasi nüfuz rekabetini yeniden canlandırdı.

Wagner, Afrika'nın kaynaklarını sömürüyor

Sızdırılan belgelerden birine göre Wagner, Orta Afrika Cumhuriyeti, Libya ve Sudan'da kaynak çıkarıyor. Kıta, altın, uranyum ve diğer kaynakların yanı sıra Rus silahları, nükleer enerji teknolojisi ve güvenlik sözleşmeleri için de bir pazar görevi görüyor. Belgelere göre Rusya, Sudan’daki bir liman kenti olan Port Sudan'daki bir deniz üssünün 2023 sonuna kadar tamamlanması konusunda anlaşmak için çabalıyor.

Moskova, Ukrayna'ya karşı savaşına yönelik eleştirilere karşı diplomatik çabalarını yoğunlaştırırken, Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, Putin'in Temmuz ayında Afrikalı liderlerle yapacağı zirve öncesinde bu yıl Mali, Sudan, Güney Afrika, Esvatini, Angola ve Eritre dahil olmak üzere birçok Afrika ülkesini ziyaret etti.

Ocak ayında ABD Dışişleri Bakanlığı, Wagner'i gazetecilere, yardım görevlilerine ve azınlık gruplarının üyelerine yönelik şiddetli tacizleri sebebiyle uluslararası bir suç örgütü olarak tanımlamıştı.

CIA Direktörü William J. Burns, Şubat ayında Georgetown Üniversitesi'nde yaptığı açıklamada, Prigozhin'in grubunu " ürkütücü bir Rus örgütü" olarak tanımlayarak, ABD'nin Wagner'in operasyonlarıyla gizli bir şekilde mücadele etme çabalarını gösterdi.

Burns; Wagner'in Mali, Burkina Faso ve Afrika’daki diğer ülkelerde etkisini genişlettiğini, bunun son derece sağlıksız bir gelişme olduğunu ve ABD’nin bu genişlemeyi durdurmak için çabaladığını söyledi.

Oligark ve Putin'in yakın müttefiki haline gelen eski bir mahkum olan Prigozhin, isyanlar veya istikrarsızlıkla karşı karşıya kalan Afrikalı liderlere güvenlik, askeri yardım, siyasi tavsiye, kamuoyu yoklaması ve siyasi manipülasyon teknikleri sunuyor.

Londra merkezli Chatham House'un Afrika programı başkanı Alex Vines, "Ruslar çok fırsatçı, çok düşük bir maliyetle devreye giriyorlar ve işleri karıştırmaya çalışıyorlar" dedi

Orta Afrika Cumhuriyeti’nde Wagner güçleri, hükümetin 2020'de başkenti tehdit eden isyancıları geri püskürtmesine yardım etti ve Rus güvenlik danışmanı bir Wagner üyesi olan Orta Afrika Cumhuriyeti Başkanı Faustin-Archange Touadéra'nın güvenliğini sağladı.

Fransız Le Monde gazetesi Şubat ayında, ABD'li yetkililerin Touadéra'ya Aralık ayındaki ABD-Afrika zirvesinin aralarında, ABD askeri eğitimi ve artan insani yardım karşılığında Wagner'den ayrılması için bir anlaşma teklif ettiğini bildirdi.

Analistlere göre Rusya, Afrikalı liderlerin eski Sovyet bağlarından yararlanıyor, ancak aynı zamanda ABD'nin özellikle Trump başkanlığı sırasında Afrika'daki azalan varlığının yanı sıra Afrika’daki ülkelerin Fransa'nın terörle mücadele amacıyla yürüttüğü Barkhane Harekatına karşı olan tepkisini de kullanıyor.

Fransa, 2021'de Mali'den kuvvetlerini geri çekti ve Aralık ayında, bazı analistlerin Wagner'in devleti ele geçirmekle uğraştığını söylediği Orta Afrika Cumhuriyetinden de son kuvvetlerini geri çekti. Şubat ayında Burkina Faso, Fransız birliklerine bölgeyi terk etme emri verdi.

Alex Vines, "Rusya, troll fabrikaları ve sahte medya aracılığıyla, Afrika'da Fransa hakkındaki zaten iyi olmayan görüşleri daha da zehirlemede bir nevi başarılı oldu.” dedi.

Vines ayrıca; Rusya'nın Fransız ve Batı karşıtı propagandasının Afrikalı liderlerde yankı bulduğunu, Afrikalıların Batılı liderlerin onlara demokratik değerler ve insan hakları konusunda baskı yapmasından bıktığını belirtti.

Afrika'daki üst sınıf insanlar, Washington'un demokratik kurumlarının parlaklığının bir kısmını kaybettiğini düşünüyor.

"Amerika, son yıllarda demokrasisinin sağlığı açısından bir itibar darbesi aldı; bunun nedeni kongredeki tıkanıklık, ülkedeki kaotik siyaset ve tabii ki Trump'ın seçim sonuçlarını reddetmesi."

Bu arada bazı analistler, ABD'nin Afrika'ya yaptığı yatırımın Çin'in geniş altyapı ve kredi programına kıyasla sönük kaldığını, Rusya'nın ise Washington, Pekin ve Moskova arasında taraf tutmak istemeyen Afrikalı liderlere daha fazla seçenek sunduğunu söylüyor.