Tayvan savunma bütçesinde kesintiye gitti

Tayvan Meclisi'nin 2025 savunma bütçesinin kritik bölümlerini dondurması, ülkenin Çin'den gelebilecek güvenlik tehditlerine karşı ABD'nin güçlü desteğine ihtiyaç duyduğu bir dönemde ABD Başkanı Donald Trump'tan uzaklaşma riskini arttırdı.

Taipei, yeni ABD yönetimine savunmasını güçlendirme çabalarını arttırdığını göstermeye hevesli. Trump Temmuz ayında Tayvan'ın “ ABD'ye hiçbir şey vermediğini ‘ iddia etmiş ve ABD'yi ada ülkesinin güvenliği için ’ bir sigorta şirketine ” benzetmişti.

Ancak Trump'ın Pazartesi günü ikinci kez göreve başlamasından birkaç saat sonra, Tayvan'ın muhalefet kontrolündeki yasama organı, ülkenin denizaltı programı bütçesinin yarısını, ordunun operasyon harcamalarının yüzde 30'unu ve bir drone sanayi merkezi için ayrılan fonun üçte birini dondurma kararı aldı. Ayrıca savunma bakanlığının tanıtım bütçesinin yüzde 60'ı da kesildi.

Tayvan hükümet yetkilileri ve iktidar partisi milletvekilleri, en büyük muhalefet partisi olan Kuomintang'ı, Başkan Lai Ching-te'nin azınlık hükümetinin altını oyarak Çin'e yardım etmekle suçladı.

Başbakan Cho Jung-tai gazetecilere yaptığı açıklamada, savunma bütçesinin bir kısmının bloke edilmesinin “Tayvan'ın kendini savunma kararlılığının önemli ölçüde tehlikeye atıldığını dünyaya gösterdiğini” söyledi.

Savunma Bakan Yardımcısı Po Horng-huei, operasyon bütçesinin dondurulmasının ordunun Çin'den gelen “gri bölge” provokasyonlarına karşı günlük çabalarını engelleyeceğini, insansız hava aracı finansmanındaki kısıtlamaların ise Tayvan'ı zaten Halk Kurtuluş Ordusu'nun “çok gerisinde” olduğu ve Ukrayna'daki savaştan bu yana çok önemli bir silah kategorisi haline gelen bir alanda daha da geriye götüreceğini söyledi.

Tanıtım bütçesindeki kesintinin Çin'in bilişsel savaşıyla mücadele çabalarını engelleyeceğini de sözlerine ekledi.

Po, “Savunmamız bu yıl geriye doğru gidecek” dedi.

Lai hükümeti tarafından Ağustos ayında sunulan bütçe taslağında 647 milyar NT$ (20 milyar ABD$) savunma harcaması yer alıyordu. Bu rakam 2024 bütçesine kıyasla %7,7'lik bir artış anlamına gelse de, GSYH'nin sadece %2,45'ine tekabül ediyor; geçen yılki %2,5'lik oranın altında ve ABD'li yetkililer ve savunma uzmanlarının Tayvan için öngördüğü %3'lük hedefin gerisinde.

Trump'ın politikadan sorumlu savunma bakanı yardımcısı adayı Elbridge Colby, Tayvan'ı “yetersiz” savunma harcamaları nedeniyle defalarca eleştirdi ve Taipei'nin Çin tehdidine karşı savunmasını güçlendirmediği sürece ABD desteğinin tartışmalı olacağını öne sürdü.

Pekin Tayvan'ın kendi topraklarının bir parçası olduğunu iddia ediyor ve Taipei'nin birleşmeyi süresiz olarak reddetmesi halinde Tayvan'ı zorla ilhak etmekle tehdit ediyor. Geçtiğimiz birkaç yıl içinde Tayvan çevresindeki askeri operasyonlarını arttırdı.

Trump'ın iddialarının aksine Taipei, ABD savunma şirketlerine en çok ödeme yapan müşterilerden biri.

Ancak Washington, Tayvan'ın savunmasına gelip gelmeyeceği konusunda “stratejik belirsizlik” politikasını sürdürüyor. Tayvan İlişkileri Yasası uyarınca ABD, Tayvan'ın geleceğini barışçıl olmayan yollarla belirlemeye yönelik her türlü çabayı ABD için ciddi bir endişe kaynağı olarak görüyor ve Tayvan'a savunma silahları sağlamayı ve Tayvan'ın güvenliğini tehlikeye atacak zorlamalara karşı kendi kapasitesini korumayı taahhüt ediyor.

Eski başkan Joe Biden birçok kez ABD'nin Tayvan'ı bir Çin saldırısına karşı savunmak üzere kuvvet konuşlandıracağını söylemiş, ancak Trump bunu yapmanın “çok çok zor” olacağını söylemişti.

Tayvan ordusu dondurulan fonlara ancak savunma bakanlığının genel kurulda sunacağı bir raporun ardından parlamentonun blokeyi kaldırmayı kabul etmesi halinde erişebilecek.

KMT Tayvan Boğazı'nda daha yakın ilişkileri savunsa da Pekin yanlısı olduğunu reddediyor ve daha önce savunma harcamalarının arttırılmasını destekleme sözü vermişti.

Ancak muhalefet milletvekilleri hükümetin harcama planlarını “savurganlık” olarak nitelendirerek bazı seçmenlerin iktidar partisine yönelik eleştirilerini yineledi.